Het Weens Koopverdrag (UN Convention on the International Sales of Goods; CISG) blijft in de praktijk een lastig onderwerp. In veel contracten wordt de toepasselijkheid van het Weens Koopverdrag uitgesloten omdat de contractanten niet bekend zijn met de inhoud van het Weens Koopverdrag. In dit artikel zullen enkele veel voorkomende vragen over het Weens Koopverdrag worden beantwoord.
Wat is het Weens Koopverdrag?
Het Weens Koopverdrag is een internationaal verdrag dat regels geeft over de koop van roerende zaken tussen professionele handelaren. Het Weens Koopverdrag is door meer dan 60 landen geratificeerd, waaronder in beginsel alle belangrijke handelspartners van Nederland (met uitzondering van Engeland). Het Weens Koopverdrag bevat materieel kooprecht. Daaronder worden bepalingen omtrent kwaliteit, betaling, aflevering en non-conformiteit van zaken, over ontbinding van koopovereenkomsten en schadevergoeding begrepen.
Wanneer is het Weens Koopverdrag van toepassing?
Het Weens Koopverdrag is van toepassing als sprake is van een koopovereenkomst van roerende zaken tussen professionele partijen
(i) die in landen zijn gevestigd die partij zijn bij het Weens Koopverdrag, of
(ii) als partijen bij een dergelijke koopovereenkomst het recht van een land aanwijzen dat lid is van het Weens Koopverdrag.
Een voorbeeld voor de eerste situatie: een Nederlands bedrijf verkoopt lampen aan een Duits bedrijf, zonder dat nadere afspraken over het toepasselijke recht worden gemaakt. Nederland en Duitsland zijn verdragssluitende staten. Daarom is het Weens Koopverdrag automatisch van toepassing op de koopovereenkomst.
Een voorbeeld voor de tweede situatie: een Nederlands bedrijf verkoopt lampen aan een Duits bedrijf en partijen spreken af dat Nederlands recht van toepassing is. Ook dan is het Weens Koopverdrag van toepassing.
Wanneer is het Weens Koopverdrag niet van toepassing?
Partijen kunnen de toepasselijkheid van het Weens Koopverdrag in hun overeenkomst uitsluiten. Dit dient uitdrukkelijk te geschieden. Vaak spreken partijen als volgt af: “Op deze overeenkomst is uitsluitend Nederlands recht van toepassing. De toepasselijkheid van het Weens Koopverdrag wordt uitgesloten.” Dan is het Weens Koopverdrag niet van toepassing. Vaak wordt de toepasselijkheid van het Weens Koopverdrag in algemene voorwaarden uitgesloten. Dat is mogelijk, mits de algemene voorwaarden ook daadwerkelijk van toepassing zijn. Hier gaat het vaak mis.
Hoe verklaart men algemene voorwaarden van toepassing onder het Weens Koopverdrag?
De vraag of algemene voorwaarden deel uitmaken van een overeenkomst wordt aan de hand van het Weens Koopverdrag beantwoord, ook als de algemene voorwaarden het Weens Koopverdrag juist uitsluiten. Dit hangt ermee samen dat de uitsluiting van het Weens Koopverdrag slechts dan geldig is als de algemene voorwaarden van toepassing zijn.
De CISG Advisory Council heeft hierover een rapport opgesteld (CISG Advisory Council Opinion Number 13).Het antwoord op de vraag hoe algemene voorwaarden van toepassing moeten worden verklaard, hangt af van de wijze waarop partijen de overeenkomst sluiten: in aanwezigheid van partijen, telefonisch, via e-mail etc. In ieder geval moet de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden altijd worden overeengekomen. Voorts dienen de algemene voorwaarden tijdig, dat wil zeggen voor of bij het sluiten van de overeenkomst, ter kennis van de contractspartij te worden gebracht. Het meest veilige is om de algemene voorwaarden zo vroeg mogelijk, in ieder geval voor het sluiten van de overeenkomst, aan de andere contractspartij te overhandigen.
Is het altijd zinvol de toepasselijkheid van het Weens Koopverdrag uit te sluiten?
Nee, zeker niet. Het Weens Koopverdrag is verkoper-vriendelijk, reden waarom een verkoper het juist niet altijd moet uitsluiten. Bovendien is het Weens Koopverdrag overal ter wereld bekend en is er veel jurisprudentie in verschillende talen, waardoor rechters het Weens Koopverdrag makkelijk kunnen toepassen. Dat kan partijen in een gerechtelijke procedure tijd en geld besparen.
Kunnen partijen afwijken van het Weens Koopverdrag?
De bepalingen uit het Weens Koopverdrag zijn niet dwingend van aard. Partijen kunnen van het Weens Koopverdrag afwijkende regelingen treffen.
Kan men onder het Weens Koopverdrag een koopovereenkomst altijd ontbinden?
Nee, dat kan niet. Het Weens Koopverdrag is op dit punt strenger dan Nederlands recht. Naar Nederlands recht kan een partij een overeenkomst bij iedere tekortkoming van de andere partij ontbinden, tenzij de aard van de tekortkoming de ontbinding niet rechtvaardigt. Voorts dient de andere partij in verzuim te zijn (bijv. door een schriftelijke aanmaning waarbij een termijn tot nakoming wordt gegeven en deze termijn verstrijkt).
Onder het Weens Koopverdrag kan de overeenkomst slechts worden ontbonden als sprake is van een wezenlijke tekortkoming. Wat onder een wezenlijke tekortkoming dient te worden verstaan hangt af van de soort zaken die worden verkocht en de aard van het gebrek. In ieder geval is het onder het Weens Koopverdrag moeilijker een overeenkomst te ontbinden. Is de levering te laat geschied, dient de ontbinding bovendien binnen een redelijke termijn na de aflevering plaats te vinden. Is wel geleverd maar zijn de zaken gebrekkig, dient de overeenkomst te worden ontbonden binnen een redelijke termijn nadat het gebrek had kunnen worden ontdekt. Dat is in Nederland anders. Een koper moet wel binnen een redelijke termijn nadat hij een gebrek had behoren te ontdekken over dat gebrek klagen, maar hij kan zich nog bedenken of hij de overeenkomst wil ontbinden of bijvoorbeeld reparatie/vervanging (nakoming) wil vorderen.
Kan men onder het Weens Koopverdrag schadevergoeding vorderen?
Ja, dat kan. Als bijvoorbeeld het product dat de koper heeft gekocht gebrekkig is, kan de koper schadevergoeding vorderen. De schadevergoeding bestaat uit een bedrag gelijk aan de schade, met inbegrip van gederfde winst. De schadevergoeding kan echter niet hoger zijn dan de schade die de verkoper bij het sluiten van de overeenkomst objectief kon voorzien. Hieronder vallen bijvoorbeeld bij een gebrekkig product: de kosten voor vervanging van het product, gederfde winst, geleden verlies, extra transportkosten etc. Het Weens Koopverdrag kent dus een soort maximale aansprakelijkheid.
Welke verjaringstermijnen kent het Weens Koopverdrag?
Het Weens Koopverdrag bevat geen regels over de verjaring van vorderingen. Partijen dienen terug te vallen op het nationale recht. Wel kent het Weens Koopverdrag een vervaltermijn: de koper moet uiterlijk binnen twee jaar na aflevering van de zaken over een gebrek klagen. Doet hij dat niet, verliest hij alle rechten. Dat is strenger dan naar Nederlands recht, waar een koper in beginsel ook nog na drie, vier of zelfs meer jaren over een gebrek kan klagen.
Het Weens Koopverdrag bepaalt evenmin of de verjaring kan worden onderbroken. Ook hier dienen de partijen terug te vallen op het nationale recht.
Bepaalt het Weens Koopverdrag welke rechter bevoegd is?
Nee, dat bepaalt het Weens Koopverdrag niet. Partijen kunnen hierover afspraken maken. Als partijen hierover niets afspreken, gelden binnen Europa de Europese regels en is in beginsel de rechter van de woonplaats van de gedaagde partij bevoegd. Alternatief is de rechter van de plaats bevoegd, waar de zaken zijn afgeleverd. Als over de plaats van aflevering niets is afgesproken, bepaalt het Weens Koopverdrag dat de verkoper de zaken daar waar hij is gevestigd voor de koper ter beschikking moet stellen (ex Works).
Bepaalt het Weens Koopverdrag de hoogte van de rente als de koper te laat betaalt?
Het Weens Koopverdrag bepaalt dat de verkoper recht heeft op rente als de koper niet tijdig betaalt. Over de hoogte van de verschuldigde rente bepaalt het Weens Koopverdrag niets. De hoogte van de rente wordt aan de hand van het nationale recht bepaald, als partijen hierover geen nadere afspraken hebben gemaakt.
Is het Weens Koopverdrag voordeliger voor één partij?
Terwijl het Weens Koopverdrag ernaar streeft voor zowel koper als verkoper redelijk te zijn, is het Weens Koopverdrag vergeleken met Nederlands recht over het algemeen verkoper-vriendelijk. Met name het feit dat de koper de overeenkomst slechts kan ontbinden als sprake is van een wezenlijke tekortkoming, de vervaltermijn voor klachten van twee jaar en de gemaximeerde schadevergoedingsplicht is, is in het voordeel van de verkoper.