.png?width=768&height=1536&format=jpeg&dpr=1.0&crop=122%2C153%2C835%2C960&signature=20d47def87b4b16e3f0187a07f1fe6f3b59d48eb)
Regelmatig komen in contracten en algemene voorwaarden clausules voor die bepalen dat geschillen tussen partijen (in eerste instantie) door mediation worden opgelost. De impact van zo een mediationclausule staat nog wel eens ter discussie. Brengt deze clausule mee dat altijd eerst mediation moet worden gevolgd voordat een procedure bij de rechter kan worden gestart? Of heeft de clausule een vrijblijvender karakter? In zijn arrest van 12 juli 2024 gaat de Hoge Raad hierop in.
Casus
De casus is als volgt.
Partijen sluiten een overeenkomst waarin is bepaald dat geschillen in eerste instantie door mediation worden opgelost. Wanneer partijen er niet in slagen het geschil door mediation op te lossen, wordt het geschil voorgelegd aan een arbitrage-instituut.
Vervolgens ontstaat in 2018 tussen de betreffende partijen een geschil. De eisende partij begint hierop een arbitrale procedure, zonder voorafgaande mediation. De verweerder is het daar niet mee eens. Hij beroept zich op de mediationclausule en betoogt dat de arbiter niet over de zaak kan oordelen nu geen mediation heeft plaatsgevonden. De arbiter gaat hier niet in mee en geeft een inhoudelijk oordeel over het geschil.
Verweerder laat het daar niet bij zitten. Nadat de arbitrale procedure is afgerond, stapt hij naar het gerechtshof en vraagt het gerechtshof om de arbitrale vonnissen te vernietigen wegens (onder meer) het ontbreken van een geldige overeenkomst tot arbitrage. Immers: anders dan overeengekomen, was niet eerst een mediationtraject gevolgd. Het gerechtshof gaat hier niet in mee. Volgens het gerechtshof moest het arbitraal beding zo worden opgevat dat daarin geen bindende verplichting tot mediation besloten lag. Het gerechtshof stelt de verweerder op dit punt dan ook in het ongelijk. Verweerder gaat vervolgens door naar de Hoge Raad.
De Hoge Raad
De Hoge Raad oordeelt dat een mediationclausule bindend kan zijn en dus partijen kan verplichten tot mediation voordat zij bij de rechter (of in arbitrage) een procedure beginnen. Dit hangt echter wel af van de bewoordingen van de mediationclausule en de betekenis die partijen aan de mediationclausule mochten toekennen. Kortom, het gaat om de uitleg van de mediationclausule.
Indien een mediationclausule verplicht tot mediation maar een partij deze stap overslaat, kan de rechter op verzoek van de andere partij de procedure aanhouden om alsnog mediation te proberen. De rechter is echter niet verplicht om dit te doen, bijvoorbeeld omdat de zaak daarvoor te spoedeisend is of omdat het zinloos zou zijn om mediation te beproeven.
Tot slot, een mediationclausule mag niet het fundamentele recht van partijen op toegang tot de rechter op onaanvaardbare wijze aantasten. Dit recht is onder meer verankerd in artikel 6 van het Europees Verdrag van de Rechten voor de Mens (EVRM). Als daarvan sprake is, dient de clausule buiten toepassing te blijven. Dit zal in de praktijk echter niet snel het geval zijn. Een mediationclausule is namelijk vaak geformuleerd als eerste stap voor een procedure bij de rechter. Wanneer de mediation niet succesvol blijkt, kan een partij het geschil alsnog voorleggen aan de rechter.
Relevant bij contractonderhandelingen
Een mediationclausule moet dus niet te lichtvaardig worden opgevat. De clausule kan namelijk wel degelijk verplichten tot mediation. Dit onderstreept het belang voor partijen om tijdens contractonderhandelingen ook na te denken over welke wijze van geschillenbeslechting zij voorstaan en hoe hieraan in de overeenkomst uitwerking wordt gegeven. Het verdient aanbeveling om een ter zake gespecialiseerde jurist te raadplegen.