In de laatste jaren is er een aantal uitspraken over het Weens Koopverdrag (UN Convention for the international sale of goods, CISG) gewezen die ik u niet wil onthouden. Deze uitspraken zien op de toepasselijkheid van algemene voorwaarden onder het Weens Koopverdrag.
De CISG Advisory Council (www.cisgac.com) heeft al in januari 2013 een advies afgegeven over het gebruik van algemene voorwaarden onder het Weens Koopverdrag (Opinion 13). Het advies bevat tien “Black Letter Rules” die de problematiek rondom het gebruik van algemene voorwaarden moeten oplossen. De CISG Advisory Council is geen wetgevend orgaan, maar een internationale expertengroep met een adviserende rol. Een snelle zoektocht na recente uitspraken levert 11 rechtzaken in de laatste twee jaar (2023 t/m januari 2025) op, waarbij een rechter Opinion 13 heeft toegepast. Ook in de hierna te bespreken uitspraken hebben de rechters het advies van de Advisory Council – als persuasive authority – opgevolgd, hetgeen toe te juichen is, omdat het leidt tot meer rechtszekerheid.
Volgens het advies van de CISG-Advisory Council zijn algemene voorwaarden toepasselijk als de contractpartijen met de toepassing ervan hebben ingestemd en de wederpartij een redelijke mogelijkheid is geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen. Een contractpartij wordt onder meer geacht redelijkerwijs kennis te hebben kunnen nemen van de algemene voorwaarden (1) als de voorwaarden zijn bijgevoegd bij een document dat bij de totstandkoming van de overeenkomst is gebruikt, of op de achterzijde daarvan zijn afgedrukt; of (2) als de algemene voorwaarden beschikbaar waren voor partijen ten tijde van het sluiten van de overeenkomst; of (3) als – in geval van elektronische communicatie – de algemene voorwaarden elektronisch beschikbaar zijn gesteld voor de wederpartij en door de wederpartij konden worden geraadpleegd; of (4) als partijen eerder zaken hebben gedaan op basis van dezelfde algemene voorwaarden en de algemene voorwaarden in deze eerdere contracten op geldige wijze onderdeel zijn geworden van de overeenkomst
Rechtbank Amsterdam, 8 januari 2014
Deze zaak betrof een Nederlandse verkoper van bloembollen en een Amerikaanse koper. Nadat de Amerikaanse koper weigerde de facturen voor de verkochte bloembollen te betalen omdat deze waren besmet met een bacterie, startte de Nederlandse verkoper op grond van het forumkeuzebeding (het vastleggen van de bevoegde rechter) in zijn algemene voorwaarden een procedure voor de Nederlandse rechter. De vraag die de rechtbank Amsterdam moest beantwoorden was of de algemene voorwaarden (met daarin het forumkeuzebeding) van de verkoper van toepassing waren.
Verkoper verwees op alle in het Engels opgestelde orderbevestigingen en facturen naar de toepasselijkheid van zijn algemene voorwaarden en gaf aan dat deze te vinden waren op de website, waarbij hij direct verwees naar de vindplaats van de algemene voorwaarden op zijn website. De koper heeft deze orderbevestigingen ondertekend.
Onder verwijzing naar het advies van de Advisory Council komt de rechtbank tot de conclusie dat de algemene voorwaarden van toepassing zijn, en wel op grond van het volgende. De koper heeft de orderbevestigingen ondertekend, reden waarom de rechtbank oordeelde dat hij akkoord was met de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden. Volgens artikel 3 van de Black Letter Rules moet een partij de redelijke mogelijkheid hebben om van de algemene voorwaarden kennis te nemen, willen deze van toepassing zijn. Als partijen elektronisch communiceren, en dat was hier het geval, dienen de algemene voorwaarden op het moment van het sluiten van de overeenkomst toegankelijk te zijn voor de andere partij. De koper beweerde dat de website op het moment van het sluiten van de overeenkomst niet toegankelijk was, maar kon dit niet bewijzen. Daarom oordeelde de rechtbank dat de algemene voorwaarden van toepassing zijn.
Het is dus raadzaam als koper om vóór het sluiten van een overeenkomst te kijken of de algemene voorwaarden toegankelijk zijn en – mocht dat niet het geval zijn – hiervan melding te maken of bijvoorbeeld een “print screen” te maken.
Interessant is nog wel dat de rechter oordeelde dat – nu de algemene voorwaarden van toepassing waren – ook de forumkeuze geldig was. Ik vraag me af of dit wel juist is, omdat aan een forumkeuze in algemene voorwaarden strenge eisen worden gesteld. Verder is het wel de vraag of de koper zo blij is met zijn overwinning, omdat een Nederlands vonnis niet zonder meer tenuitvoer kan worden gelegd in Amerika.
Gerechtshof Den Haag 22 april 2014
In deze zaak leverde een Nederlandse verkoper appelringen aan een bakkerij in Duitsland. De koper klaagde over de slechte kwaliteit van de appelringen en maakte een procedure aanhangig bij de rechter in Nederland. De Nederlandse verkoper verwees naar zijn algemene voorwaarden, waarin een arbitragebeding was opgenomen. In de visie van de Nederlandse verkoper was de gewone rechter daarom niet bevoegd.
De vraag was ook hier of de algemene voorwaarden van de Nederlandse verkoper van toepassing waren. Partijen hadden in het verleden al vaker zaken met elkaar gedaan, waarbij de verkoper op zijn opdrachtbevestigingen en facturen naar de toepasselijkheid van zijn algemene voorwaarden verwees. De algemene voorwaarden lagen ter inzage bij het kantoor van de verkoper en konden worden opgevraagd (“The conditions are available for presual in our office and upon request will be sent to you free of charge”). De vraag was nu of de algemene voorwaarden geldig van toepassing waren verklaard onder het regime van het Weens Koopverdrag.
Nadat de rechtbank deze vraag bevestigend beantwoordde, diende het gerechtshof Den Haag zich erover te buigen. Het Hof verwees naar het hiervoor reeds aangehaalde advies van de CISG Advisory Council. Volgens de Black Letter Rules dient een gebruiker van algemene voorwaarden deze voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de andere partij ter beschikking te stellen, zodat deze andere partij een redelijke mogelijkheid heeft om van de inhoud van de algemene voorwaarden kennis te nemen. In dit geschil kon de verkoper niet aantonen dat hij de algemene voorwaarden aan de koper ter beschikking had gesteld. De algemene voorwaarden konden weliswaar via internet worden opgezocht, maar bij gebreke van een duidelijke verwijzing naar de algemene voorwaarden/website, was dit onvoldoende. Het feit dat partijen al jaren zaken met elkaar deden en de verkoper steeds op opdrachtbevestigingen en facturen naar zijn algemene voorwaarden heeft gewezen, mocht de verkoper eveneens niet baten. De verkoper kon namelijk niet aantonen dat de koper in het verleden wel een redelijke mogelijkheid tot kennisnemen van de algemene voorwaarden heeft gehad. Voorts kon de verkoper er niet op vertrouwen dat de koper bekend was met de algemene voorwaarden. Ook deed de koper nooit navraag over de inhoud van de algemene voorwaarden.
Indien op deze zaak niet het Weens Koopverdrag maar het gewone Nederlandse recht van toepassing was geweest, was deze zaak waarschijnlijk in het voordeel van de Nederlandse verkoper beslist. Naar Nederlands recht is het namelijk niet vereist de algemene voorwaarden bij grensoverschrijdende koopovereenkomsten mee te sturen. Het is wel aan te raden om dat te doen.
Conclusie
Deze rechtszaken maken duidelijk dat de Nederlandse rechters gebruik maken van het advies van de CISG Advisory Council, hetgeen positief is, nu hierdoor meer rechtszekerheid ontstaat. Gebruikers van algemene voorwaarden dienen zich ervan bewust te zijn dat onder het regime van het Weens Koopverdrag algemene voorwaarden op een andere manier van toepassing moeten worden verklaard respectievelijk ter hand moeten worden gesteld. Ik raad daarom iedere gebruiker van algemene voorwaarden aan deze altijd voor het sluiten van de koopovereenkomst aan de andere partij toe te sturen. In de huidige tijd van e-mail kost dit nog maar weinig moeite, en het kan op de lange termijn veel ergernis besparen.